حضرت آیت الله خامنه ای (حفظه الله تعالی) ، شهید نواب سلام الله علیه را پیشاهنگ جهاد و شهادت معرفی می فرمایند.

فدائیان اسلام در مشهد سالهای بعد از 1333 ش ، به نقل از حضرت آیت الله جعفر شبیری زنجانی

ایشان در بخشی از این مصاحبه به نقش شهید نواب صفوی و یارانش در هدایت شهر مشهد به سمت اجرای احکام اسلامی اشاره می فرمایند : «... آقا(خامنه ای حفظه الله تعالی) هم قبلا در سال 1333 نواب را در مشهد ديده بودند. در سال 1335 ايشان 17 سال داشتند و من 20 سال. تابستان بود و من به مشهد رفته بودم. چند ماه قبل نواب شهيد شده بود. تا آن سال، سينماهایي كه در مشهد بودند، زير نفوذ فدایيان اسلام در شب‌هاي شهادت نمي‌توانستند برنامه بگذارند. ماه‌هاي رمضان و محرم و صفر كلاً تعطيل مي‌شدند و شب‌هاي شهادت ائمه، يكي از فدایيان اسلام تلفن مي‌زد كه امشب شب شهادت امام صادق علیه السلام است و سينما فوراً تعطيل مي‌شد. فدایيان اسلام قدرتشان از خودشان نبود، بلكه همه از نواب حساب مي‌بردند. با شهادت نواب، پر و بال فدایيان اسلام در مشهد قيچي شد. فدایيان اسلام در مشهد افراد خوبي هم بودند. آن سال استاندار را عوض كردند. استاندار خراسان به اسم «رام» را فرستادند به فارس. رام آدمي مذهبي و مطابق اسمش واقعاً هم در برابر علما رام بود. استاندار فارس به نام «فرخ» شخصي بود خشن كه تازه عشاير را هم سركوب كرده بود. همه خيلي از او حساب مي‌بردند و مي‌گفتند سلاحش هميشه روي ميزش است. قرار شد او را استاندار خراسان كنند (و این بخاطر عدم حضور فعال فدائیان اسلام بود) .... ».

بهشت زمینی ، جهان مورد انتظار فدائیان اسلام

مقاله ی حاضر ، چکیده مباحث مطرح در کتاب مهم و منشور فعالیت جمعیت فدائیان اسلام می باشد.

شهید نواب صفوی سلام الله علیه از زبان عزت الله سحابی

خلاصه مصاحبه اینچنین است:
 1. فدائیان اسلام ، قدرت اجرای ملی گرایان در انتخابات بودند .
2. فقط آیت الله طالقانی حامی نواب و یارانش بود (این در حالیست که آیت الله از حامیان شریعتی هم بود ).
 3. شهید حسین امامی (شخص سرمایه دار و کاسب معروف تهران) ضارب کسروی و هژیر ملعون بود .
 4. شهید ناب صفوی در ترور کردن رزم آرا ، قول اجرای احکام اسلام از ملی گرایان گرفته بود .
 5. شهید نواب با مرحوم بازرگان در سال 1332 ش ، درباره ترور حسین اعلا ملاقات کردند و توافق رسیدند
 6. نهایت آنکه ، فدائیان اسلام ، مخلص خدا و اسلام بودند و همیشه تنها بودند .
اما قابل ذکر است که حقیر با نگاه آقای سحابی در مورد فدائیان اسلام موافق نیستم زیرا در این دیدگاه ، فدائیان اسلام نیروهای ضربتی و جنگی و اهل ترور و خشونت طلب و خشونت ساز برای رفع حوائج به اصطلاح دینی می باشند و این در حالیست که ، این نیرو فقط دنبال اجرای احکام اسلام بودند البته فقط هم از راه ترور و جهاد بدنی آنرا پی نمی گرفتند زیرا به انتشار کتاب و مجلات مختلف دست می زدند که تاریخ آنها را ثبت کرده است ؛ همچنین در تمامی ترورها ، با نظر مراجع و بزرگان دین و سیاست وارد عمل می شدند مانند قتل کسروی که با حکم مرحوم آیت الله قمی (مرجع تقلید زمان) انجام دادند ، در قتلهای دیگر هم با مشورت علما و ساسیون مانند ملی گرایان و نهضت ملی و فعالان دیگر به انجام می رسانند اما آنچه که قابل تامل است آنکه حوزه علمیه قم و روحانیون بلاد مختلف ایران چرا با از این نیروی فعال و مخلص استفاده نکردند و هدایتگرشان نبودند و این در حالیست که هم آنها اهل تعامل با نیروهای مذهبی نه غیر مذهبی بودند مانند انجام اوامر آیت الله کاشانی در تعامل و همکاری با ملی گرایان) و هم حوزه نجف و علمای نجف از آنها تقریبا حمایت می کردند .

اما قابل ذکر است که حقیر با نگاه آقای سحابی در مورد فدائیان اسلام موافق نیستم زیرا در این دیدگاه ، فدائیان اسلام نیروهای ضربتی و جنگی و اهل ترور و خشونت طلب و خشونت ساز برای رفع حوائج به اصطلاح دینی می باشند و این در حالیست که ، این نیرو فقط دنبال اجرای احکام اسلام بودند البته فقط هم از راه ترور و جهاد بدنی آنرا پی نمی گرفتند زیرا به انتشار کتاب و مجلات مختلف دست می زدند که تاریخ آنها را ثبت کرده است ؛ همچنین در تمامی ترورها ، با نظر مراجع و بزرگان دین و سیاست وارد عمل می شدند مانند قتل کسروی که با حکم مرحوم آیت الله قمی (مرجع تقلید زمان) انجام دادند ، در قتلهای دیگر هم با مشورت علما و ساسیون مانند ملی گرایان و نهضت ملی و فعالان دیگر به انجام می رسانند اما آنچه که قابل تامل است آنکه حوزه علمیه قم و روحانیون بلاد مختلف ایران چرا با از این نیروی فعال و مخلص استفاده نکردند و هدایتگرشان نبودند و این در حالیست که هم آنها اهل تعامل با نیروهای مذهبی نه غیر مذهبی بودند مانند انجام اوامر آیت الله کاشانی در تعامل و همکاری با ملی گرایان) و هم حوزه نجف و علمای نجف از آنها تقریبا حمایت می کردند.

اختلاف حضرات کاشانی و نواب صفوی سلام الله علیهما

در این مقاله ضمن بررسی نظرات دو سیاستمدار حضرات کاشانی و نواب صفوی رحمه الله علیهما ، به اختلافات آنها بصورت مختصر می گردازد . نهایت بحث آنست که ، اختلاف اصلی این دو روحانی شیعه ، تعاملشان بر سر وجود و همکاری با ملی گرایان به رهبری مصدق می باشد .

شهید نواب صفوی رحمه الله علیه از منظر همسرش

خلاصه آنچه که همسر شهید نواب صفوی در این مصاحبه مطرح فرمودند :
 1. اصلیترین دغدغه شهید فقط دین و اجرای احکام اسلامی بود و لذا با هیچ کس و هیچ گروهی ارتباط صد در صد بر قرار نمی کرد تا برایش محرز شود که شخص و یا گروه مورد نظر ، در پی اجرای احکام اسلامی است. و این روحیه از کودکی با او بود و همگی نشات از روح لطیف و بی باک که خمیره ی از وجود و طینت اهلبیت سلام الله علیهم می باشد ، به تبلور رسید و روحش هیچ وقت او را آرام نگه نداشت .
 2. شهید عزیز هیچ وقت به من امر نفرمود و تذکر دینی نداد چرا که می دانست و می دید که من رعایت می کنم.
 3. چهره ی که از ایشان اخیرا و کلا بعد از شهادت ایشان توسط بعضی نمایش داده می شود واقعیت ندارد زیرا او هیچ وقت به کسی که احترام اسلام را نگه داشته باشد بی احترام نمی کرد
 4. بایستی برای درک و تفسیر شخصیت ایشان از آثار و سخنان و فعالیتهایشان و شرایط جغرافیایی و تاریخی زمان زندگی شان کمک گرفت و الا خلاف حقیقت منتشر می شود و جامعه نسبت به ارزشهای خود بی توجه می شود .