عزاي حسين عليه السلام فوق تمام عزاءها مي باشد ، و انسان هم قادر درك وقايع اتفاقيه ي آن روز استثنايي( عاشورا ) را ندارد ، مانند قرآن ، داراي هفتاد بطن مي باشد.
زيرا مي بينيم هر روز كه از اين ماجرا مي گذرد پرده اي جديد براي انسان از حقيقت آنروز برداشته مي شود ( بشرطها و شروطها ، چرا كه درك آنروز بطور كامل فقط و فقط از معصوم بر مي آيد و بس . و بقول حضرت رضا عليه السلام شرط درك بهتر و بيشتر ،به مقدار ارتباط با معصوم بسته است ) و لذا هيچ وقت كهنه نمي شود ، رنگ نمي بازد چرا كه خالقش فرمود : و انا له لحافظون .
نهضت حسيني عليه السلام تفسير آيات قرآن مكتوب مي باشد . و چون قرآن خواندن ، آداب مخصوص بخود را دارد و شرط فهم آيات رعايت آدابش مي باشد .
پس لازم است كه آداب عزاداري را بياموزيم كه خود عاملي است براي درك بيش از پيش نهضت حسيني عليه السلام .
يكي از اين آداب ، پوشش عزادار حسين عليه السلام ( و تمامي معصومين عليهم السلام ) است .
چون پوشش انسان نشان دهنده ي شخصيت ، طرز تفكر و بينش نبست به هر آنچه كه مرتبط با اوست ، و از همه مهمتر نشان دهنده ي حالات دروني انسان است ، پس مهم است كه بدانيم و تامل كنيم كه چه پوشيم و چه نپوشيم ؟ ( چه در عزا و چه در غير عزا ) . و همانطور كه مي دانيم دين مبين اسلام ، تا حد كمال در مورد پوشش انسانها ، چه در رنگ ، چه در نوع لباس ،چه در جنس لباس ، و هر آنچه كه مربوط به پوشش است ، و با توجه به هر زمان و مكاني دستورات لازم را بيان فرموده است و ائمه اطهار عليهم السلام هم به طور كامل آنها را رعايت مي كردند ( كه براي مصداق يابي در تاريخ اسلام و مخصوصا در مورد مولايمان حسين عليه السلام ، در قيامشان ، در روز عاشورا ، و در اصحابشان بعد از عاشورا به وضوح عيان است كه در اين مقام حاجت به بيان نيست ) .
مع الوصف ، بايد بدانيم كه اسلام عزيز در باره ي پوشش عزادار حسين عليه السلام چه دستوري ميدهد ؟ آيا مانند آنچه كه در عرف جامعه حاكم است اينكه عزادار ، براي اعلام عزا، سياه پوشي كند را مي پسندد ؟
آنچه كه در ابتدا بايد متذكر شويم آنست كه پوشش با لباس سياه ، با توجه به احاديث فراوان وارده و به اتفاق تمامي صاحبان فتوي ، متاخر و متقدم ، چه در نماز و غير نماز ، كراهت ثابته و يقيني به همراه دارد .
اما نكته قابل تامل آنكه اين كراهت ذاتي لباس سياه است يا نه ؟ يعني لباس به رنگ سياه ، از آن جهت كه سياه است ، به طور مطلق و براي هميشه كراهت دارد ، يا نه با توجه به مكان و زمان و دليل پوشش ، اين حكم تغيير مي كند ؟
توضيح آنكه : احاديث و روايات و آنچه كه در تاريخ درباره ي پوشيدن لباس سياه آمده ، نشان از ، ذاتي بودن حكم كراهت را نمي دهد زيرا يك حكم موقعي ذاتي است كه قابل تغيير نباشد . استثناء پذير نباشد . حال آنكه احاديث وارده درباره ي منع پوشش لباس سياه ، اكثرا، همراه با استثنائات مي باشد . بطور مثال :
احاديث فراواني از حضرات معصومين عليهم السلام مانند ( در بعضي مواقع عينا شبيه) اين حديث بيان شده است :
پوشش با پارچه سياه كراهت دارد جز در سه مورد : الخف ( شلوار مردانه ) . العمامة ( سر بند ، دستار ) . و الكساء( رداء ، چادر ).
النتيجه اينكه كراهت ، ذاتي نيست . يعني هميشه براي استفاده از لباس سياه حكم كراهت صادر نمي شود .
و به بيان ديگر ، از محدث بحراني در حدايق ، آمده است كه يكي از استثنائات در پوشش با لباس سياه ، در اعلام عزاء و ماتم براي مولايمان حسين عليه السلام است. ( ج2.ص142)
و اين استثناء مورد قبول شارع مقدس ( اهلبيت عليهم السلام است ) زيرا با رجوع به احاديث و روايات و تاريخ زندگاني معصومين عليهم السلام ، مصاديق فراواني را مي توان به نمايش گذاشت . بطور مثال :
از عمر بن زين العابدين عليه السلام روايت شده ، هنگاميكه جدم حسين عليه السلام را كشتندند ، زنان بني هاشم ، در گرما و سرما ، لباس سياه بتن داشتند .
( كتاب المحاسن .البرقي . ج2.ص 402 )
يكي از نكات قابل تامل در روايت فوق آنست كه يكي از زنان بني هاشم ، صديقه صغري ، زينب كبري عليها السلام بود كه در آن جمع حضور داشت ، كه امام سجاد عليه السلام در حقش فرمود : عالمة غير معلمة و فهمة غير مفهمة . يعني ايشان با اين رتبه از مقامات الهيه ، كه مي توان تالي تلو معصوم دانست ، چطور مي تواند كاري انجام دهد كه مورد پسند خدا و رسولش نباشد .
نمونه ديگر ، در تاريخ آمده است : حضرت حسين عليه السلام در عزاي پدر مظلومش ، علي عليه السلام ، لباس سياه بتن كرده بود .
نمونه ديگر ، حديثي در بحار علامه مجلسي (جزء هشتم ) آمده است ،از امام حسن عسگري به نقل از جدشان امير المومنين عليهم السلام در فضليت روز نهم ربيع الاول ،كه روز امامت حضرت صاحب عليه السلام مي باشد ، كه اين روز هفتاد اسم دارد اما يكي از اين اسمها ( كه مناسب اين مقام مي باشد ) بنام ، "نزع لباس سواد" يعني "روز خارج ساختن لباس سياه از تن" مي باشد . شايان ذكر است كه چون روز قبل ( يعني هشتم ربيع الاول ) روز شهادت حضرت امام حسن عسگري عليه السلام بود . و بجهت فرح و شادي كه بايد مومنين در روز نهم داشته باشند ، لباس عزا و ماتم را بايد بدر آورند .
النهايه ، با تامل در مطالب فوق الذكر ، مي توان به اين نتيجه رسيد كه در عزاي معصومين عليهم السلام ، علاوه بر اينكه اين پوشش ، كراهتي را در بر ندارد بلكه استحباب را بهمراه دارد . ( كتاب شفاء صدور .شرح زيارت عاشورا . علامه ابو الفضل طهراني . ص324)
شايان ذكر است كه اگر در عصر و زماني ، و يا در مكاني عرف جامعه بر آن بود كه اعلام عزاء را با لباس و پوشش ديگر مي كنند ، استحباب ثابت و يقيني است .
در همين مورد در تاريخ آمده است كه امام صادق عليه السلام ، در عزاي حسين عليه السلام ، با لباس سفيد بود .زيرا در آن زمان لباس رسمي بني عباس ، سياه بود و لباس مخصوص اعلام عزاء سفيد بود .
و در پايان بايد گفت كه اگر معصومين عليهم السلام ، شيعيان را بر پوشش با لباس سياه ( بجز استثنائات ) منع كرده اند بجهت آنستكه دشمنان اسلام ( از فرعون تا بني عباس ) با لباس سياه پوشش مي كرده اند و به همين دليل تشبه به دشمنان ، به هر نحو باشد خطرآفرين است . و اين سخن را از سخن گهر بار امام صادق عليه السلام نتيجه مي گيريم كه مي فرمايند : ( كتاب الفقيه.ج2.شيخ صدوق .ص252 )
أوحى الله إلى نبي من أنبيائه عليهم السلام قل للمؤمنين لا تلبسوا ملابس أعدائي ولا تطعموا مطاعم أعدائي ولا تسلكوا مسالك أعدائي فتكونوا أعدائي كما هم أعدائي.
يعني : خداوند متعال به پيامبري از پيامبرانش عليهم السلام وحي فرمود كه به مومنين بگو لباس دشمنان منرا نپوشيد و طعامشان را نخوريد و به روش و مسلك آنها زندگي نكنيد ، كه اگر بكنيد دشمن من هستيد همانطور كه آنها دشمن منند .
اي برادر تو خود از اين حديث ، حديث مفصل بخوان زيرا كه تو همه انديشه اي .... .
يكي از مآخذي كه هدايتگر اين مقاله بود ، رساله‌ي شريف "ارشاد العباد الي استحباب لبس السواد علي سيد الشهداء و الائمة الامجاد عليهم السلام " مولف : آيت الله العظمي السيد الميرزا جعفر الطباطبائي الحائري . متوفي 1321ه . ( علق عليه : السيد محمد رضا الحسيني الأعرجي .)